De status van dit document is voorlopig en zou nog kunnen wijzigen.

Capability's in het kort

Bijhouding

‘Uit betrouwbare bron’ gaat over capabele registers. Maar het woord ‘capabel’ kan op allerlei manieren uitgelegd worden. Voor ons betekent dit dat een register gegevens op z’n manier kan registreren dat zo gedetailleerd en volledig mogelijk verklaard kan worden hoe en waarom ze daarin zijn geregistreerd, welke historische gegevens eerder bekend of geldig waren, en welke bevindingen de betrouwbaarheid mogelijk beïnvloeden. Om dit mogelijk te maken moet het register in ieder geval aan de volgende capability’s invulling geven:

Het registreren van gegevens op basis van betekenisvolle administratieve handelingen. We registeren dus niet een adres, maar een verhuizing of een wijziging van een straatnaam.
Het koppelen van aanvullende informatie aan deze handelingen. Bijvoorbeeld door verwijzing naar een brondocument.
Het kunnen herleiden van de herkomst van alle in het register beschikbare data tot handelingen. Zodat we weten waarom data zijn opgenomen, wanneer deze geregistreerd werden en – indien relevant – wanneer deze in de administratieve wereld geldig werden.
Het bijhouden van registers op basis van terminologie die aansluit bij de administratieve praktijk. We spreken dus niet over ‘lezen’ en ‘schrijven’, maar over bijvoorbeeld ‘registreren’, ‘wijzigen’, ‘corrigeren’, ‘beëindigen’ en ‘laten vervallen’.
Het ondersteunen van functies die privacy beschermen zoals rectificeren en vergeten.
Bewaken van de consistentie van data in het register door controles uit te voeren en te waarschuwen als bij registratie van een bepaalde handeling controleregels worden overtreden. Een ambtenaar kan vervolgens besluiten de registratie toch door te voeren, waarna zowel het feit dat een uitzondering op de regel is gemaakt als de reden daarvoor terug te vinden moeten zijn.
Het registreren van twijfel (terugmeldingen) over de juistheid van een gegeven en lopende onderzoeken naar aanleiding van deze twijfel. Dit zodat afnemers een betere inschatting kunnen maken van de betrouwbaarheid van gegevens en eventueel op basis daarvan genomen besluiten.
Bij correcties over het verleden moet een ambtenaar geïnformeerd worden over historische controleregels die golden binnen de periode waarop de correctie betrekking heeft. Het register hoeft niet-actuele regels echter niet te kunnen bewaken.
Het vernietigen van (verzamelingen van) gegevens na het verstrijken van de bewaartermijn.

Beschikbaarstelling

Om de waarde van de bovengenoemde bijhoudingscapability’s zichtbaar te maken, zullen we óók naar capability’s moeten kijken die te maken hebben beschikbaarstelling. Vanwege de focus op bijhouding is het doen van aanbevelingen ten aanzien van beschikbaarstelling is geen doel voor het project ‘Uit betrouwbare bron’. Wel zullen we de volgende bevragingscapability’s waarschijnlijk tegenkomen:

Er worden betekenisvolle notificaties geleverd. Zoals ‘persoon verhuisd’ of ‘straatnaam gewijzigd’. Deze betekenis maakt het voor afnemers beter mogelijk te bepalen of naar aanleiding van een notificatie actie moet worden ondernomen.
Bevragen van bronnen kan deels plaatvinden op basis van vooraf gedefinieerde vragen die data uit het register vertalen naar voor de afnemer bruikbare informatie.
Levering is zodanig ontworpen dat zowel antwoord kan worden geven op vragen over de actualiteit als over het verleden. Hiermee is het mogelijk ‘terug te reizen’ naar de toestand van een bepaald besluit. Dit voorkomt kopiëren door afnemers van gegevens ten behoeve van verantwoording.
Er zijn mechanismen die ‘grootverbruikers’ in staat stellen op verantwoorde wijze een kopie van brondata te kunnen gebruiken.

Buiten scope

Of een register capabel is, wordt niet door deze capability’s alleen bepaald. Er is andere, heel belangrijke functionaliteit nodig die onder meer de beveiliging van het registers garandeert, zorgt dat daartoe alleen bevoegden toegang hebben, data duurzaam toegankelijk houdt, of gebeurtenissen logt om technische problemen op te lossen en te achterhalen wie waarom bepaalde gegevens heeft ingezien of gewijzigd. Deze capability’s horen volgens ons echter niet tot de ‘architecture defining capability’s’ van registers. En de scope van ‘Uit betrouwbare bron’ beperken we wél tot die categorie van capability’s, waarvan we op basis van ervaring en voorwerk verwachten dat het níet meteen meenemen ervan in de toekomst leidt tot ingrijpende wijzigingen in de architectuur van het register.